Dlaczego ubóstwo energetyczne w zabytkach to wyzwanie, o którym musimy mówić?

W ostatnich latach coraz częściej słyszymy o konieczności poprawy efektywności energetycznej budynków, walce ze smogiem i procesach dekarbonizacji. Jednak w całej tej dyskusji jest obszar, który wciąż bywa pomijany — historyczna zabudowa mieszkaniowa. To właśnie w niej problem ubóstwa energetycznego jest szczególnie złożony, a jego rozwiązanie wymaga nie tylko wiedzy technicznej, ale także zrozumienia specyfiki ochrony dziedzictwa.

Najnowszy raport poświęcony temu tematowi powstał jako odpowiedź na realną, pilną potrzebę lepszego zrozumienia, jak łączyć troskę o mieszkańców z ochroną zabytków i walką o czyste powietrze. Definicja ubóstwa energetycznego, choć zakorzeniona w polskim prawie, w praktyce okazuje się trudna do zastosowania w przypadku budynków historycznych. Każde działanie modernizacyjne musi bowiem respektować wartość kulturową obiektu.

Dla kogo powstał raport?

Dokument kierowany jest do szerokiego grona odbiorców:

• pracowników samorządów,

• władz publicznych i osób tworzących politykę mieszkaniową,

• konserwatorów zabytków,

• właścicieli i zarządców historycznych budynków.

To oni w praktyce muszą mierzyć się z łączeniem często sprzecznych oczekiwań: ochrony mieszkańców przed rosnącymi kosztami energii, dbałości o zabytki i realizacji krajowych celów klimatycznych.

Co znajdziemy w raporcie?

Raport przedstawia wnioski z badań prowadzonych zarówno w Polsce, jak i na świecie. Wyjaśnia najważniejsze pojęcia, opisuje specyficzne przyczyny ubóstwa energetycznego w zabytkach i pokazuje związane z nim ryzyka. Autorzy przybliżają również szeroki kontekst transformacji energetycznej — procesów, które musimy realizować, jeśli chcemy ograniczyć tempo zmian klimatu.

Ciekawym elementem są porównania wyzwań stojących przed różnymi typami budynków: murowanymi domami jednorodzinnymi i zabytkowymi kamienicami. To dwa światy, które podlegają zupełnie innym ograniczeniom technicznym i społecznym. W raporcie znajdziemy m.in.:

• analizę energetyczną modelowego domu jednorodzinnego,

• scenariusze obniżania zapotrzebowania na energię – od zmian w sposobie użytkowania po pełne działania termomodernizacyjne,

• studium przypadku historycznych domów drewnianych, które pokazuje, jak kluczowa jest wiedza specjalistyczna.

Dlaczego to takie ważne?

Ubóstwa energetycznego nie da się skutecznie ograniczać bez pogłębionej diagnozy. Dopiero zrozumienie wzajemnych powiązań — technicznych, społecznych, ekonomicznych i kulturowych — pozwala tworzyć dobre lokalne strategie, programy wsparcia i rozwiązania, które realnie poprawiają jakość życia mieszkańców, nie niszcząc przy tym wartości historycznej ich domów.

Raport podkreśla, że potrzebujemy dialogu między interesariuszami: samorządami, konserwatorami, właścicielami, inżynierami, społecznościami lokalnymi. Tylko wtedy możliwe będzie wypracowanie działań, które łączą ochronę dziedzictwa z celami klimatycznymi i troską o komfort mieszkańców.

Pobierz raport i dołącz do dyskusji

Zachęcamy do pobrania pełnej treści raportu „Zagrożenie ubóstwem energetycznym mieszkańców zabytkowych budynków — Analiza wyzwań związanych z dekarbonizacją i ubóstwem energetycznym w historycznym zasobie mieszkaniowym”. To ważny materiał dla wszystkich, którzy chcą lepiej zrozumieć, jak mądrze i skutecznie wspierać mieszkańców oraz chronić nasze wspólne dziedzictwo.

Zapraszamy do udostępniania raportu i komentowania w raportu w mediach społecznościowych. Im więcej osób włączy się do rozmowy, tym większa szansa na realne zmiany.

Serdeczne podziękowania kierujemy do autorek i autorów opracowania — zespołu badawczego pod kierownictwem dziekan Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, prof. Magdaleny Baborskiej-Narożny. To dzięki ich pracy powstał dokument, który może realnie wspierać procesy transformacji energetycznej w historycznym zasobie mieszkaniowym.

Informacja o projekcie

Przygotowanie raportu jest częścią zadania publicznego „Przeprowadzenie działań edukacyjnych, badawczo-rozwojowych oraz działań szkoleniowo-doradczych w obszarze zielonej i energetycznej transformacji”, realizowanego w ramach inwestycji G1.1.4 Krajowego Planu Odbudowy (wskaźnik G9G).