Czym jest zrównoważona konserwacja zabytków?
Czy istnieje coś takiego jak zabytek przyjazny środowisku?
Czy zabytek może być tańszy w utrzymaniu i nie pożerać nadmiernie energii, wody, materiałów i nerwów właścicieli?
Dla nas, w Fundacji 8Marca, zrównoważona konserwacja zabytków to taka, która już od momentu planowania pracy i badania potencjału miejsca opiera się na interdyscyplinarnym spojrzeniu oraz zrozumieniu, jak działa budynek. Dlaczego nie wystarczy tylko konserwator, budowlaniec albo archeolog? Bo każdy budynek jest połączony ze swoim otoczeniem - mogą nim być ludzie, roślinność, zwierzęta, czy woda. Bez odpowiedniej wiedzy, mimo najlepszych chęci, możemy wyrządzić nieodwracalne szkody i przeoczyć coś, co mogłoby być wykorzystane na przykład do oszczędzania energii, wody lub materiałów.
Rozmawiając z pewnym doktorem biologii, dowiedzieliśmy się, że wycinanie samosiejek w zabytkowych parkach może naruszyć ekosystem korzeni starych drzew. To z kolei może sprawić, że stracimy cenny starodrzew, który chcieliśmy od początku chronić, wycinając samosiejki…
To tylko jeden z wielu przykładów, gdzie łatanie dziury w jednym miejscu rodzi problem kilka metrów dalej. Żeby tego uniknąć, spojrzenie interdyscyplinarne, z wielu perspektyw na ten sam problem, przynosi długoterminowo najlepsze efekty.
Zrównoważona konserwacja zabytków to nie tylko zrozumienie budynku i miejsca, z którym pracujemy. To także dobór odpowiednich materiałów, sposobu pracy oraz zaplanowanie instalacji w optymalny sposób i zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. W praktyce, stare budynki wolą naturalne materiały, które pozwolą ścianom oddychać. Pamiętając kontekst historyczny i sposób pracy budynku wybudowanego 100, 200 czy 300 lat temu, wiemy, że nie były one projektowane z myślą o plastikowych oknach, wentylacji mechanicznej czy ogrzewaniu podłogowym. Dawniej naturalne było, że w czasie burzy cegła nabierała trochę wody, ale system wentylacji naturalnej i temperatura budynku sprawiały, że mogła wyschnąć naturalnie i 'oddawać' do środowiska wodę, którą podciągnęła. Kiedyś używano kurtyn, zasłon, kotar, okiennic wewnętrznych i zewnętrznych, poduszek pod drzwi, by zmniejszać straty ciepła w miejscach na to narażonych - czyli w okolicy okien i drzwi.
Nie znaczy to, że nie możemy poddawać zabytków modernizacji, ale każda taka modernizacja musi być przemyślana i skrupulatnie opracowana przez, co najmniej: inżyniera, architekta i konserwatora. Uważamy, że raz zaplanowana i przemyślana decyzja przynosi wiele oszczędności i bezpieczeństwa na przyszłość
Zrównoważony rozwój
Zrównoważony rozwój w rozumieniu Fundacji 8Marca oznacza, że prowadzimy działalność, aby nie marnować, a wręcz odbudowywać zasoby na przyszłość.
Trzy ważne elementy naszej działalności tworzą jej zrównoważony charakter:
poszukiwanie rozwiązań budujących kapitał społeczny;
poszukiwanie rozwiązań infrastrukturalnych dążących
do gospodarki w obiegu zamkniętym;maksymalne wykorzystanie istniejącej tkanki budynków
z szczególnym poszanowaniem dla bioróżnorodności.
Nasze cele zrealizujmy posługując się dostępną technologią i wiedzą, a także tworząc nową wiedzę w oparciu o gromadzone dane i badania prowadzone na terenie obiektów.
Naszym priorytetem jest ponowne wykorzystanie i zachowanie jak najwięcej oryginalnej tkanki i materiałów budowlanych po wcześniejszych rozmowach i zatwierdzeniu przez lokalnego konserwatora zabytków. Wiąże się to z kwestiami ekologii i zmniejszeniem śladu węglowego projektu. Co więcej, nie tylko planujemy zregenerować 100% terenów zielonych w duchu ochrony bioróżnorodności, ale również dążymy do czerpania z nowoczesnego systemu wodociągowo-kanalizacyjnego danego terenu, aby ponownie wykorzystywać jak najwięcej wody poprzez system zbierania wody deszczowej, a także naturalną filtrację.
Równocześnie pragniemy edukować społeczność i gości na temat naszych zrównoważonych rozwiązań.
Razem zostawimy Planetę lepszą niż ją zastaliśmy.
Fundacja 8Marca i Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ
Nasza działalność związana jest z lokalną społecznością wiejską, gdzie jest ograniczony dostęp do podstawowych usług, edukacji czy wydarzeń kulturalnych. Fundacja 8 Marca walczy z dyskryminacją społeczną, promując równość i zapewniając zrównoważony rozwój gospodarczy regionu.
Tak jak wpływ środowiska, tak samo aranżacja wnętrz obiektu oraz projektowanie przestrzenne wpływają na zdrowie psychiczne ludzi. Nasza Fundacja chce pozytywnie wpływać na samopoczucie ludzi zgodnie z zasadami psychologii architektury.
Dokładamy starań, aby zapewnić łatwiejszy dostęp do kultury i edukacji na terenach wiejskich. Chcemy aby lokalna społeczność uczestniczyła w naszych działaniach projektowych. Naszym celem jest też stworzenie szkół rzemieślniczych, gdzie będziemy wspierać zapomniane profesje jak na przykład rzemiosło lokalne.
Celem konceptu Innovation Manor jest zmniejszenie śladu węglowego. Planujemy nie tylko wykorzystać technologię do optymalizacji zasobów poprzez system zarządzania budynkiem, ale też edukować na temat zrównoważonych rozwiązań związanych z gospodarką w obiegu zamkniętym.
Dbamy o zapewnienie nowych miejsc pracy dla lokalnej społeczności. Planujemy nie tylko zrekrutować lokalną kadrę i liderów zespołów do pracy w dworze, ale także angażować partnerów regionalnych i międzynarodowych do dostarczania wiedzy, mentoringu, doradztwa zawodowego, oraz umiejętności cyfrowych.
Dążymy do stworzenia zrównoważonej i integracyjnej przestrzeni, która połączy środowisko wiejskie i miejskie wokół idei nauki i dobrego samopoczucia. Podążając za zrównoważonymi strategiami, nowymi technologiami i pełnym szacunku podejściem do dziedzictwa, stworzymy miejsca, które sprzyjają poczuciu wspólnoty i dobrostanu.
Chcemy zregenerować 100% terenów zielonych oraz czerpać z nowoczesnego systemu wodociągowo-kanalizacyjnego danego terenu, aby ponownie wykorzystywać wodę poprzez system zbierania wody deszczowej, a także naturalną filtrację. Priorytetem jest ponowne wykorzystanie i zachowanie jak najwięcej oryginalnej tkanki i materiałów budowlanych.
Koncept Innovation Manor można odtworzyć w dowolnym miejscu w Europie przy zaangażowaniu zróżnicowanej społeczności, silnej sieci i dedykowanego finansowania. Celem jest tworzenie relacji inspirowanych pięciokrotną helisą innowacji: uniwersytet-przemysł-rząd-środowisko-społeczeństwo.
Jak rozumiemy zrównoważony rozwój?
W Fundacji 8Marca wierzymy, że zrównoważony rozwój to podejście, które mówi nam, żebyśmy my, ludzie, dbali o nasze potrzeby, ale jednocześnie pamiętali o potrzebach przyszłych pokoleń. Działając dziś staramy się nie zniszczyć tego, czego mogą potrzebować nasze dzieci i wnuki. W zrównoważonym rozwoju mówi o tym, że mamy dalej się rozwijać i korzystać z zasobów naszej planety - wody, minerałów, materiałów, lasów, zwierząt - ale w sposób, który nie doprowadzi do ich wyczerpania. Mówiąc krótko, chcemy, żeby nasze działania teraz nie przeszkodziły naszym dzieciom i wnukom w spełnianiu ich potrzeb w przyszłości.
Co to oznacza w praktyce?
Musimy być o wiele bardziej świadomi naszych decyzji oraz ich konsekwencji. Jak możemy marnować mniej, czy naprawdę potrzebujemy wszystkich rzeczy które kupujemy, skąd pochodzą produkty których używamy i czy możemy poddać recyklingowi to co nam po nich pozostanie. To tylko kilka z pytań, które powinny towarzyszyć nam w codziennym życiu.
Te pytania sprowadzają się do znanej nam już wszystkim koncepcji zamykania obiegu, czyli cyrkularności produktów. Opiera się ona na założeniu kilku prostych kroków od tworzenia do wyrzucenia produktu:
Zaprojektuj rozsądnie, tak żeby móc oszczędzić zasoby w czasie produkcji i użytkowania,
Produkuj świadomie, oszczędzając energię, materiały i szanując zdrowie swoich pracowników,
Redukuj i odmowa - używaj ponownie, jeśli nie potrzebujesz, nie kupuj
Bądź kreatywny - wiele przedmiotów można wykorzystać ponownie w innym celu niż ten w którym zostały zaprojektowane. Pewien Japoński architekt wykorzystuje ponownie kartonowe rolki, które są wyrzucane w drukarniach i domach reklamowych i buduje z nich tymczasowe domy, kościoły i budynki dla ludzi, którzy byli dotknięci klęską naturalna albo wojną.
Recykluj, segreguj, sortuj. Z naszych śmieci - papieru, plastiku, szkłą - można ponownie coś zrobić.
I w ten sposób zamyka się krąg. Z materiałów z recyklingu można ponownie projektować nowe produkty!
Jak to się ma do zabytków?
One też są zasobem i w Polsce mamy ich pod dostatkiem. Szczególnie tych należących do samorządów i właścicieli prywatnych. Wiele z nich zostało dobrze zaprojektowanych i wybudowanych z użyciem naturalnych materiałów, które nadają się do konserwacji lub ponownego użycia. Ich dużym atutem jest też to, że są już są zbudowane! Danie nowego życia budynkom historycznym to sprytna forma recyklingu i ulepszenia już istniejącego produktu. Nadając im nowe funkcje sprytnie wykorzystujemy to, co już jest nam dostępne.
Numer rachunku Fundacji (IBAN): 41 1140 1010 0000 4728 3300 1001
Fundacja 8Marca KRS: 0000977506, REGON: 522456670, NIP: 7922316465